Ο χώρος του σχολείου και η ιστορία της περιοχής

Η σχολική μονάδα καταλαμβάνει χώρο του παλαιου εργοστασίου οινοποιίας ΒΟΤΡΥΣ. Η ιστορία και η ανάπτυξη της περιοχής είναι άρρηκτα δεμένη με την πάλαι ποτέ ισχυρή αυτή βιομηχανική μονάδα.

Ιστορική ανασκόπηση

Tο εργοστάσιο ΒΟΤΡΥΣ είναι ένα από τα από τα πολλά εργοστάσια οινοποιίας που ίδρυσε η ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΕΤΑΙΡΙΑ ΟΙΝΩΝ ΚΑΙ ΟΙΝΟΠΝΕΥΜΑΤΩΝ (Ε.Ε.Ο.Ο.) από το 1906 στην Ελλάδα. Χαρακτηριστικά αναφέρουμε ότι η εταιρία ίδρυσε τα παρακάτω εργοστάσια και οιναποθήκες: Mύλοι Αθηνών (σήμερα Σεπόλια), Ελευσίνα, Καλαμάτα, Θεσσαλονίκη, Πάτρα, Πύργο, Αχαΐα, Πάρο, Κύμη, Βελίκα, Γαστούνη, Βραχάτι, Λευκάδα, Σάμο, Αλιβέρι.

H αποτελμάτωση του σταφιδικού ζητήματος και το αδιέξοδο στο οποίο είχαν οδηγηθεί οι σταφιδοπαραγωγοί το 1905 (σταφιδικό ζήτημα), δημιούργησε τις συνθήκες για την συγκρότηση του ομίλου με πρωτοστάτη τον διευθυντή της Τράπεζας Αθηνών Ιωάννη Πεσματζόγλου (8 Ιουνίου 1905) και την ονομασία «Σταφιδική Σύμβαση». Για την εκτέλεση της σύμβασης αυτής συστήθηκε (1 Αυγούστου 1906), από την τράπεζα Αθηνών και τις τότε υφιστάμενης Σταφιδικής Τράπεζας, ανώνυμη εμπορική εταιρεία με την επωνυμία «Προνομιούχος Εταιρία», με σκοπό την προστασία της παραγωγής και του εμπορίου της σταφίδας. Η σύσταση της Προνομιούχου Εταιρίας πρόβλεπε και την παράλληλη ίδρυση του βιομηχανικού οργανισμού για την κα-τεργασία της σταφίδας. Κάτι που ήταν ανέφικτο εκ των πραγμάτων λόγω οικονομικών δυσχερειών και έλλειψης του απαιτούμενου χρόνου. Σε αυτές τις συνθήκες δημιουργήθηκε η Ε.Ε.Ο.Ο. (6 Μαΐου 1906), η οποία φάνηκε τότε ως η μόνη δυνατή λύση για την κατεργασία της σταφίδας. Επικεφαλής της επιχείρησης τέθηκαν εξαρχής οι κορυφαίοι της βιομηχανικής κίνησης στην Ελλάδα και οι ειδικότεροι επί των σταφιδικών ζητημάτων. Αυτοί ήταν οι Επαμεινώνδας Χαρίλαος, Αριστείδης Ζάννος, Νικόλαος Κανελλόπουλος, Εμμανουήλ Ρως και Δημήτριος Γαλανόπουλος.

Η εταιρεία ιδρύεται επίσημα στις 6 Μαΐου 1906 με το υπ΄ αριθμό 19.908 συμβόλαιο του συμβολαιογράφου Αθηνών Ηλία Τσοκά μεταξύ της Προνομιούχου Εταιρίας (οργανισμός για την προστασία της παραγωγής και εμπορίας της σταφίδας) αφενός και αφετέρου ομάδας από την Τράπεζα Αθηνών και των Εταιρειών Οινοποιίας και Γεωργικής Βιομηχανίας και της εταιρίας «Ε. Χαρίλαος και Σία».

Σκοπός της εταιρείας τέθηκε κάθε εργασία σχετιζόμενη για την κατασκευή και εμπορία οίνων,οινοπνεύματος, και κάθε είδους βιομηχανικού προϊόντος από τα σταφύλια και σταφίδας. Η διάρκεια της εταιρείας ορίστηκε τριακονταετής με έδρα την Αθήνα.

Έγινε αμέσως αντιληπτό ότι η κατεργασία των βουνών της συσσωρευμένης σταφίδας ήταν ανέφικτη στην Ελλάδα, γιατί η κατανάλωση των προϊόντων της σταφίδας ήταν περιορισμένη και στο εξωτερικό και στο εσωτερικό. Για τον λόγο αυτό αναζητήθηκε τρόπος μαζικής χρησιμοποίησης της σταφίδας σε νέες βιομηχανίες και νέος τρόπος κατανάλωσης. Κατόρθωσε σύντομα να συνάψει σύμβαση με την Ιταλική εταιρία DISTILLERIA ITALIANA (με έδρα το Μιλάνο) η οποία ανέλαβε την υποχρέωση να αγοράζει τεράστια ποσά μετουσιωμένης σταφίδας υπό μορφή μάζας για την παραγωγή οινοπνεύματος. Συγχρόνως δημιούργησε νέες αγορές κατανάλωσης της σταφιδομάζας σε Γερμανία, Μεξικό κλπ για βιομηχανικές χρήσεις. Από την άλλη μεριά η διοίκηση της εταιρείας έστρεψε την προσοχή στην αύξηση της κατανάλωσης του οινοπνεύματος δημιουργώντας σπουδαία εξαγωγή καθαρού οινοπνεύματος στο εξωτερικό. Στο εσωτερικό της χώρας συνέβαλε καθοριστικά στην διάδοση της χρήσης του μετουσιωμένου οινοπνεύματος για φωτισμό, θέρμανση και κίνηση. Η εταιρία δαπάνησε μεγάλα ποσά για την εισαγωγή ειδών και εργαλείων που θα βοηθούσαν στο φωτισμό, θέρμανση και κίνηση με οινόπνευμα και κατάφερε να ιδρύσει ειδικά πρατήρια σε όλη την Ελλάδα. Το μετουσιωμένου οινόπνευμα το οποίο η εταιρία πωλούσε σε πολύ φθηνή τιμή, γρήγορα έγινε είδος πρώτης ανάγκης με κατανάλωση 3.000.000 χιλιόγραμμων για την παλιά μόνο Ελλάδα. Η βιομηχανία του καθαρού οινοπνεύματος για εξαγωγή και εσωτερική κατανάλωση (ποτοποιία και ανάμειξη με κρασί) αλλά και του μετασιωμένου οινοπνεύματος απορροφούσε παραπάνω από 50.000.000 σταφίδας ετησίως. Η εταιρία κατασκεύασε επίσης και συμπυκνωμένο γλεύκος από την μουστοποίηση της σταφίδας (60% περιεκτικότητας σε σάκχαρο) από το οποία εξήγαγε μεγάλα ποσά στην Αγγλία κυρίως.

Παράλληλα μελέτησε ό,τι άλλο προϊόν συγγενές προς την σταφίδα και διαπίστωσε ότι τα ελληνικά σταφύλια θα μπορούσαν να αξιοποιηθούν. Τα ελληνικά κρασιά ήταν άγνωστα ως τότε στο εξωτερικό και πολύ φτηνά στο εσωτερικό λόγω της προσφοράς ολόκληρης της παραγωγής. Έτσι η Ε.Ε.Ο.Ο πραγματοποίησε την οινοποίηση της χλωρής σταφίδας. Συμπλήρωσετις εγκαταστάσεις της και ίδρυσε σε διάφορα κέντρα της Πελοποννήσου οινοποιία με δεξαμενές και μηχανήματα για την αγορά και την οινοποίηση μεγάλων ποσοτήτων χλωρής σταφίδας κατά την εποχή του τρυγητού. Με όλα τα παραπάνω εξασφάλισε την διαρκή διάθεση του πλεονάσματος της σταφίδας αλλά έσωσε και την υπόλοιπη οινοπαραγωγή της Ελλάδας. Τελειοποίησε το μεγάλο αποσταγματοποιείο του εργοστασίου στους Μύλους Αθηνών με τα τελειότερα μηχανήματα αποστάξεως οίνων για παρασκευή αποστάγματος. Έτσι κατασκεύασε τα περίφημα κονιάκ της, εφάμιλλα των Γαλλικών. Η κονιακοποιία της αποτέλεσε ένα από τους σπουδαιότερους κλάδους της βιομηχανίας της.

Κατά τον Ευρωπαϊκό πόλεμο κάλυψε τις ανάγκες της κοινωνίας με την παροχή άφθονου φωτιστικού οινοπνεύματος στην τιμή κόστους, την ώρα που δεν υπήρχε σχεδόν πετρέλαιο, φωταέριο και ηλεκτρικό. Αναπλήρωσε επίσης την παντελή έλλειψη ζάχαρης παρασκευάζοντας σταφιδίνη ( λευκή και σκούρα) περιεκτικότητας 72% σε σάκχαρο, την οποία διέθετε σε πολύ καλή τιμή. Όσο διαρκούσε ο ευρωπαϊκός πόλεμος και ο ναυτικός αποκλεισμός της Ελλάδας, η Ε.Ε..Ο.Ο πρόλαβε φοβερές καταστροφές των σταφιδοπαραγωγών αγοράζοντας τεράστια ποσά σταφιδοκάρπου σε ικανοποιητικές τιμές, τα οποία χρησιμοποιούσε στη βιομηχανία της και σε εξαγωγές. Το 1919 όταν η κυβέρνηση λόγω της μικρής παραγωγής της σταφίδας , επέτρεψε την χρησιμοποίηση και άλλων πρώτων υλών για την παραγωγή του οινοπνεύματος, η εταιρεία αγόρασε χιλιάδες τόνους χαρουπιών από την Κρήτη δίνοντας διέξοδο και σε ένα άλλο ελληνικό προϊόν. Το 1920 αγόρασε για τον ίδιο σκοπό και μεγάλες ποσότητες σύκων από την Καλαμάτα. Επίσης συνέχιζε να χρησιμοποιεί ακόμα και μελάσα (υπολείμματα ζαχαρότευτλων εισαγόμενο από το εξωτερικό). Μετά την Μικρασιατική καταστροφή (Αύγουστος 1922) δημιουργήθηκαν πολλά οικονομικά και κοινωνικά προβλήματα της στην Ελλάδα.

Η κρίση άγγιξε και την Ε.Ε.Ο.Ο. Ο Χαρίλαος Επαμεινώνδας προβλέποντας την καταστροφή, πρότεινε και πέτυχε (με προσπάθειες πολλών ετών), το 1930 την συγκρότηση της ανώνυμης εταιρείας «Ηνωμένη Παραγωγή οίνων και οινοπνευμάτων της Ελλάδας - Βάκχος» . Ο ίδιος διακήρυττε δε ότι: «Οι εκ της ασταθείας της οινοπαραγωγής κίνδυνοι μόνον δια της συνεργασίας όλων των οινοβιομηχανιών μας δύνανται επιτυχώς ν? αντιμετωπισθούν». Επικεφαλής τέθηκε η Ε.Ε.Ο.Ο. Πρόκειται για το πρώτο ελληνικό καρτέλ στην Ελλάδα , με σκοπό από την μια μεριά την παύση του ανταγωνισμού τους στο εξωτερικό για τα οινοπνεύματα, ώστε οι εταιρίες να πωλούν τουλάχιστον με την τιμή της κρατικής διατίμησης ( η οποία αφήνει πάντα ελάχιστα περιθώρια κέρδους) και από την άλλη μεριά ο από κοινού καθορισμός της τιμής των κρασιών και η διαμέσου κοινού λογαριασμού διάθεσής τους, περιορίζοντας έτσι τα γενικά έξοδα. Το 1938 τελικά η Ε.Ε.Ο.Ο αγοράστηκε εξ ολοκλήρου από τον Μποδοσάκη - Αθανασιάδη ο οποίος εξαγόρασε και τις ξένες (Γαλλικές ) μετοχές της εταιρίας. Το 1973 ιδρύει το «ίδρυμα Μποδοσάκη» στο οποίο μεταβίβασε εν ζωή όλη του την περιουσία καθώς και τις μετοχές της Ε.Ε.Ο.Ο..Μετά το θάνατό του (19 Ιανουαρίου 1979), η διοίκηση του ΒΟΤΡΥΣ περνάει στα χέρια του ανιψιού του Μποδοσάκη,Τζώρτζη Αθανασιάδη (συντάκτη της εφημερίδας «ΒΡΑΔΥΝΗ»), τον οποίο σκοτώνει η 17 Νοέμβρη το 1982. Το 1986 σταματά οριστικά η λειτουργία του.

Αργότερα, με διαδικασίες άγνωστες ακόμη σε εμάς, πέρασε στα χέρια του επιχειρηματία Γ.Πατατούδη από τον οποίο το 1999-2000 αγοράστηκε από τον Οργανισμό Σχολικών Κτιρίων. Η αναζήτηση των ιστορικών στοιχείων δε σταματά εδώ. Έχουμε ακόμα πολλά να κάνουμε ώστε να είμαστε σε θέση αργότερα να έχουμε μια σαφή εικόνα της δραστηριότητας και της ιστορίας του συγκεκριμένου εργοστασίου.